Komentarz gościnny Kolping International na temat wyboru imienia papieskiego
Co wybór imienia mówi nam o nowym papieżu Leonie XIV? Markus Demele z Kolping International dostrzega w tym wyraźny sygnał programowy. Imię to nawiązuje do twórcy katolickiej nauki społecznej. Komentarz gościnny dla radia katedralnego w Kolonii (domradio.de).
Autor: Markus Demele
Zdjęcie: Msza święta z papieżem Leonem XIV w Kaplicy Sykstyńskiej / © Vatican Media/Romano Siciliani (KNA)
Nowy papież, nowe imię, nowa twarz. Każde słowo i każdy gest augustianina, ojca Roberta Francisa Prevosta, zostały w dniu jego prezentacji poddane intensywnej analizie – co zrozumiałe. Egzegeza i eisegeza – czyli interpretacja oraz dopatrywanie się znaczeń – idą tu w parze. Czas pokaże, jak trafne okażą się niektóre z przepowiedni z pierwszych dni nowego pontyfikatu.
Jednej interpretacji można być jednak niemal pewnym: wybór imienia Leon stanowi jasny sygnał programowy. Poprzednikiem papieża Leona XIV był bowiem wielki Leon XIII, uważany za twórcę katolickiej nauki społecznej. Jego ogłoszona w 1891 roku encyklika „Rerum Novarum” („O nowych rzeczach”) była pierwszą encykliką społeczną, ponieważ w sposób systematyczny podejmowała problem „kwestii robotniczej” i sprawiedliwej płacy. Po raz pierwszy to właśnie Leon XIII mówił o potrzebie publicznych świadczeń społecznych. Najważniejsze jednak, że jako pierwszy papież dostrzegł konflikt między pracą a kapitałem – choć próbował go przezwyciężyć jedynie w duchu chrześcijańskiej miłości bliźniego.
Dawniej uznawane za nowe, dziś kwestie te są już dobrze znane, szeroko badane i analizowane w tradycji społecznego nauczania Kościoła. Jednak konflikt między niewielką grupą właścicieli kapitału a większością ludzi, których jedynym zasobem są ich ręce i umysły, pozostaje nadal nierozwiązany. Kapitalizm – nawet „społecznie złagodzony” w Europie, jak ujął to jezuita Oswald von Nell-Breuning – z globalnej perspektywy wciąż oznacza milionową skalę wyzysku, ucisku, a nawet poniżenia ludzi. Poprzednik Leona XIV, papież Franciszek, wyraził to ostro: „Ten system zabija!”
Wybór imienia Leon XIV sugeruje więc, że Prevost chce nawiązać do wielkiej tradycji rzymskiego nauczania społecznego. Że również on dostrzega cierpienie pracujących biednych na świecie i pragnie je łagodzić w sposób systematyczny, inspirowany przesłaniem miłości Ewangelii. Z pewnością lata spędzone wśród drobnych rolników w peruwiańskim Chiclayo, ich warunki życia i walka o przetrwanie, głęboko wpłynęły na nowego papieża. Można się więc spodziewać, że będzie on apelował do właścicieli majątku – zarówno na płaszczyźnie indywidualnej, jak i społeczno-etycznej.
Leon XIII nie odważył się jeszcze jasno mówić o strukturach władzy – z obawy, że wierni mogliby zwrócić się ku rewolucyjnemu socjalizmowi. Jednak społeczne encykliki ostatnich dziesięcioleci coraz wyraźniej podkreślają znaczenie związków zawodowych, międzynarodowych standardów pracy oraz idei, że ludzie powinni w pracy odnajdywać spełnienie – a nawet mieć udział w dziele Boga na ziemi.
Również z punktu widzenia eklezjologicznego wybór imienia sugeruje kontynuację myśli Leona XIII. Tak jak tamten nie ośmielił się zasadniczo przewrócić do góry nogami porządku społeczno-gospodarczego, tak też Leon XIV prawdopodobnie nie zainicjuje radykalnych zmian w strukturach Kościoła. Nawet jeśli – w przeciwieństwie do Leona XIII – nie wierzy, że porządek społeczny jest ostatecznie „dany przez Boga”, to w strukturach kościelnych trudno oczekiwać po nim rewolucji. Z pewnością jednak da przestrzeń Duchowi Świętemu poprzez synodalność Kościoła – a ten Duch, jak wiadomo, wieje, gdzie chce i jak chce. Wybór Leona XIV sugeruje, że ten Duch już działa: rozważnie, ale z pentekostalnym zapałem.
O autorze:
Dr Markus Demele – Sekretarz Generalny Kolping International
O Kolping International:
Kolping International to katolickie stowarzyszenie społeczne założone w 1850 roku przez księdza i reformatora społecznego Adolpha Kolpinga. Obecnie tworzy je silna rodzina i wspólnota solidarnościowa, działająca w 60 krajach świata. Spośród 400 000 członków wielu angażuje się aktywnie w Kościele, społeczeństwie i polityce.
Źródło: Radio katedralne w Kolonii/Niemcy
https://www.domradio.de/artikel/gastkommentar-von-kolping-international-zur-namenswahl-des-papstes